یارانه چیست؟
هدفمندسازی یارانه‌ها در ایران یکی از مهمترین بخش‌ها و نمایان‌ترین بخش
طرح تحول اقتصادی است که به تغییر فرایند دادن یارانه‌ها می‌انجامد. در
این فرایند با حذف تدریجی یارانه‌ها از مواد سوختی، مواد خوراکی، آب، برق و
سایر اقلام در ایران نوع دادن تغییر می‌کند که بخشی از این یارانه‌های حذف
شده (۶۰ درصد در سال ۱۳۹۰) به صورت نقدی به مردم پرداخت می‌شود و سایر
درآمد این کار صرف کارهای عمرانی و فرهنگی می‌شود. این کار در اواخر دههٔ
۱۳۸۰ به اجرا گذاشته شد و بخش عمدهٔ آن در دههٔ ۱۳۹۰ انجام خواهد شد. از
هدفمندسازی یارانه‌ها به عنوان بزرگترین طرح تاریخ اقتصادی ایران نام برده
می‌شود. بنابر آمار رسمی وزارت امور اقتصاد و دارایی، فاز اول این طرح با
شکست روبرو شد و موجب ورود خانوارهای بیشتری به زیر خط فقر شد.
ملاک حذف یارانه مردم چیست؟
با وجود تمام بحث ها و اختلاف نظرها درباره پیشنهاد نمایندگان برای نحوه پرداخت یارانه های نقدی در سال جاری، در نهایت حرف مجلس
با تایید شورای نگهبان به کرسی نشست و بودجه ۱۳۹۵ ضمن تعیین مجموعه ای
برای حذف از یارانه و عدم ثبت نام مجدد یارانه ایشان، محل مصرف منابع ناشی
از آن را نیز مشخص کرد.
ناطقان: مصوبه لحظه آخری کمیسیون تلفیق در پایان سال گذشته، بعد از اتمام
تعطیلات نوروزی به داغ‌ترین و شاید پرحاشیه ترین بند مورد بررسی لایحه
بودجه ۱۳۹۵ در مجلس تبدیل شد.
نمایندگان با این توجیه که دولت با وجود تذکرات قبلی به فکر حذف یارانه
بگیران پردرآمد نیست و به روال خود برای پرداخت های نقدی ادامه می دهد، به
این جمع بندی رسیده بودند که با مشخص کردن چند گروه، حدود ۲۴ میلیون نفر از
دریافت یارانه کنار خواهند رفت و دراین حالت کمک شایانی به دولت در کاهش
دغدغه تامین مالی برای پرداخت های ۳۵۰۰ میلیارد تومانی در هر ماه خواهد شد.
با این حال دولت معتقد بود که چنین مصوبه ای قابلیت اجرایی ندارد. دلیل
این بود که امکان چنین حذفی در مدتی کوتاه وجود ندارد، چراکه اطلاعات کافی
برای این اقدام در اختیارش نیست. این در حالی است تجربه حذف قبلی در سال
گذشته چنین فضایی را در اختیار دولت قرار نمی داد، چون در فرایند حذف ۴.۵
میلیون نفر در نهایت با اعتراض های انجام شده، دولت ناچار به برگرداندن
حدود ۱.۵ میلیون نفر به هر دلیلی بویژه خطا در شناسایی شد.
موضوع مورد تاکید دیگر دولت نیز این بود که حتی با پذیرش حذف این
گروه‌ها، آمارهای در اختیار آنها نشان می دهد که مجموع این گروه در حدود
هفت میلیون نفر است نه ۲۴ میلیون نفر.
در شرایطی که مدیران دولتی بعد از ناامید شدن از برگشت مصوبه در مجلس،
از شورای نگهبان خواستار عدم تایید آن شدند، نهایت بررسی ها از تایید
پیشنهادهای هدفمندی از سوی شورای نگهبان حکایت داشت و اخیرا از سوی رئیس
مجلس در قالب تبصره (۱۴) قانون بودجه ۱۳۹۵ برای اجرا به دولت ابلاغ شد.
چه کسانی حذف می شوند؟
در تبصره (۱۴) قانون بودجه امسال، بند (الف) دولت را مکلف به حذف شش
گروه می کند. گروهایی که البته سرپرست خانوارهایشان هدف قرار گرفته است و
ظاهرا اعضای خانواده ملاک نخواهند بود.
بر این اساس، سه گروه تعیین شده اند که اگر درآمد سالانه آنها بیش از ۳۵
میلیون تومان است باید از دریافت یارانه کنار گذاشته شوند؛ به عبارتی
سرپرستان خانواری که درآمد متوسط ماهیانه آنها بیش از سه میلیون تومان است
از نظر نمایندگان مجلس، جایی در بین یارانه بگیران ندارند.
اولین گروه، کلیه تجار و صاحبان مشاغل آزاد که درآمد سالانه آنها حداقل
۳۵ میلیون تومان است را شامل می شود و باید از لیست یارانه بگیران حذف
شوند.
دومین گروه با درآمد سالانه ۳۵ میلیونی این افراد هستند: کلیه کارکنان
دولت و قوای سه‌گانه و شهرداری‌ها و کلیه مؤسسات عمومی و مؤسسات عمومی
غیردولتی و کلیه کارکنان نیروهای مسلح و بازنشستگان کشوری و لشکری و کلیه
حقوق‌بگیران و مستمری‌بگیران مشمول تأمین اجتماعی و همه دریافت‌کنندگان
حقوق و مستمری بخش دولتی و غیردولتی.
کلیه مدیران ، اعضای هیأت مدیره و بازرسان شرکت‌های دولتی و غیردولتی و
وابسته به دولت، نهادهای عمومی غیردولتی و همچنین کلیه مدیران و اعضای هیات
مدیره و رؤسا و معاونان مناطق، شعب بانک‌ها، بیمه‌ها و مؤسسات مالی و
اعتباری و کلیه کارکنان، اشخاص حقوقی دولتی و غیردولتی که دریافتی سالانه
آنها بیش از ۳۵ میلیون نفر است، نیز سومین گروه درآمدی قابل حذف از یارانه
نقدی را تشکیل می دهند.
اما نمایندگان مجلس بالاخره از دریافت یارانه های خود نیز کوتاه آمده و
مصوب کردند تا یارانه آنها نیز به همراه قضات و اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها
و مؤسسات آموزشی و پژوهشی دولتی و غیردولتی، پزشکان و دندانپزشکان قطع
شود.
کلیه ایرانیان مقیم خارج از کشور نیز در لیست، حذف شدگان قرار گرفته
اند. این در حالی است که پیش تر نیز دولت در رابطه با حذف یارانه بگیران
خارج از کشور اقدام کرده و بخشی از آنها را نیز از مجموع یارانه بگیران
کنار گذاشته بود.
در مجموع قانون بودجه دولت را مکلف کرده است تا یارانه ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی کلیه اشخاصی که در سه دهک بالای درآمدی کشور هستند را قطع کند.
پورابراهیمی از مشخص شدن اولویت های حذف یارانه ۲۴ میلیون پردرآمد خبر
داد و گفت: دولت مجوزهای لازم برای شناسایی وضعیت درآمدی، هزینه و دارایی
افراد را در اختیار دارد.
محمدرضا پورابراهیمی سخنگوی کمیسیون تلفیق بودجه ۹۵ افزود: براساس
قانون، یارانه باید به افرادی تعلق گیرد که با میزان درآمد آنها تناسب دارد
اما این موضوع در دولت گذشته و کنونی رعایت نشد.
وی تصریح کرد: براساس مصوبه کمیسیون تلفیق بودجه ۹۵، دولت مکلف شد نسبت
به حذف یارانه ۳دهک بالای درآمدی اقدام کند و منابع آن باید صرف اشتغالزایی
در کشور شود.
پورابراهیمی اظهار داشت: ۳ دهک بالای درآمدی حدود ۲۴ میلیون نفر از خانوار ایرانی را شامل می‌شود.
وی ادامه داد: منابع آزاد شده از محل حذف یارانه این افراد، صرف اشتغال با اولویت افراد تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی خواهد شد.
سخنگوی کمیسیون تلفیق بودجه ۹۵ در مورد معیار حذف یارانه ۲۴ میلیون خانوار پردرآمد ایرانی نیز گفت: بخش عمده حذف یارانه این افراد با تمرکز بر درآمد آنان است که در گروه های ذیل قرار دارند:
گروه اول:
کلیه تجار و صاحبان مشاغل آزاد که درآمد سالیانه آنها حداقل ۳۵ میلیون تومان است.
گروه دوم :
نمایندگان مجلس شورای اسلامی ، قضات ، اعضای هیئت علمی دانشگاه ها و موسسات
آموزشی و پژوهشی و دولتی و غیر دولتی، پزشکان و دندانپزشکان .
گروه سوم:
کلیه کارکنان دولت و قوای سه گانه ، شهرداری ها و کلیه موسسات عمومی و
موسسات عمومی غیردولتی و کلیه کارکنان نیروهای مسلح و بازنشستگان کشوری و
لشکری، کلیه حقوق‌بگیران و مستمری‌بگیران مشمول تأمین اجتماعی و همه
دریافت‌کنندگان حقوق و مستمری بخش دولتی و غیردولتی که دریافتی سالیانه
آنها از ۳۵ میلیون تومان بیشتر است.
گروه چهارم:
کلیه مدیران و اعضای هیئت مدیره و بازرسان شرکت های دولتی و غیردولتی و
وابسته به دولت و نهادهای عمومی غیردولتی، کلیه مدیران و اعضای هیئت مدیره و
روسا و معاونین مناطق و شعب بانک ها و بیمه ها و موسسات مالی و اعتباری،
کلیه کارکنان و اشخاص حقوقی دولتی و غیردولتی که دریافتی سالانه آنها بیشتر
از ۳۵ میلیون تومان است.
گروه پنجم:
کلیه ایرانیان مقیم خارج از کشور نیز از دریافت یارانه منع شدند.
گروه ششم:
کلیه کسانی که در ۳ دهک بالای درآمدی هستند و در گروه های یاد شده ذکر نشدند.
پورابراهیمی گفت: شفافیت اطلاعاتی در اقتصاد کشور، امری کاملا ضروری است
و ما نمی توانیم کشوری باشیم که اطلاعات اقتصادی خانوارها وجود نداشته
باشد.
وی افزود: در تمام کشورهای توسعه یافته ریز اطلاعات اقتصادی افراد و
خانوارها وجود دارد و یکی از شرایط پیشرفت اقتصادی وجود این اطلاعات است.
سخنگوی کمیسون تلفیق گفت: دولت مجوزهای لازم برای شناسایی وضعیت درآمدی،
هزینه و دارایی را در اختیار دارد، مدل های مختلفی که می تواند افراد و
خانوارها را طبقه بندی کند.
پورابراهیمی اظهار داشت: اطلاعات نظام بانکی در اختیار دولت هاست اما
هیچوقت این اطلاعات افشا نمی شود و در اختیار کسی هم قرار نمی گیرد. این
اطلاعات برای برنامه ریزی اقتصادی لازم است و «سرک کشیدن» محسوب نمی شود.
یارانه های نقدی به صورت ماهانه و معمولا بین روزهای ۲۶ تا ۲۸ هر ماه به حساب مردم واریز می شود
